महाराष्ट्रात हरभरा हे एक महत्त्वाचे कडधान्य पीक आहे. याच्या उत्पादनासाठी योग्य जातींची निवड करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. योग्य जातीची निवड करून हरभर्याचे उत्पादन वाढवता येते. आजच्या लेखात आपण जास्त उत्पादन देणाऱ्या हरभऱ्याच्या जाती कोणत्या आहेत याबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहोत.

हरभऱ्याचे उत्पादन वाढवण्यासाठी योग्य पद्धती

हरभऱ्याचे उत्पादन अधिक करण्यासाठी, जमिनीची निवड आणि पेरणीचा कालावधी महत्त्वपूर्ण आहे. साधारणत: 15 ऑक्टोबर ते 15 नोव्हेंबर हा पेरणीसाठी योग्य कालावधी मानला जातो. ज्या ठिकाणी पावसाचे प्रमाण कमी असते, तिथे कोरडवाहू हरभऱ्याच्या जाती निवडणे योग्य ठरते. याशिवाय, बियाण्यांची योग्य प्रक्रिया केली जाणे गरजेचे आहे, जेणेकरून पिकाला सुरुवातीपासून योग्य बळकटी मिळेल.

विजय 202 आणि विजय 204 – कोरडवाहू आणि बागायती जाती

विजय 202 आणि विजय 204 या जातींची निवड कोरडवाहू तसेच बागायती पिकांसाठी केली जाते. या जाती 85 ते 90 दिवसांत तयार होतात आणि मर रोगाचा प्रतिकार करतात. कमी पाण्यावर देखील या जातींचे उत्पादन चांगले मिळते, म्हणूनच त्यांचा शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रियता वाढली आहे.

फुले विक्रम – यांत्रिक पद्धतीने काढणीस उपयुक्त

फुले विक्रम हे वाण उंच वाढत असल्यामुळे यांत्रिक पद्धतीने काढणी करण्यास उपयुक्त आहे. हे वाण मर रोगाचा प्रतिकार करतो आणि जास्त उत्पादन देतो. त्याच्या उत्पादनाची क्षमता देखील चांगली आहे, आणि हे 110 ते 115 दिवसांत तयार होते.

जाकी 921 आणि पीडी केव कांचन – विदर्भासाठी योग्य जाती

विदर्भ विभागासाठी विशेष तयार केलेली जाकी 921 आणि पीडी केव कांचन ही वाणे आहेत. ही वाणे विशेषतः विदर्भातील कोरडवाहू शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त मानली जातात. उत्पादनक्षमतेच्या बाबतीत, ही वाणे सरासरी 13 ते 20 क्विंटल प्रति हेक्टर उत्पादन देतात.

हरभऱ्याच्या इतर महत्त्वाच्या जाती

दिग्विजय – बागायती आणि उशिरा पेरणीसाठी योग्य

दिग्विजय ही बागायती आणि उशिरा पेरणीसाठी योग्य जात आहे. हे वाण मर रोगाचा प्रतिकारक असून, 110 ते 115 दिवसांत तयार होते. याच्या उत्पादनामुळे शेतकऱ्यांमध्ये त्याची मोठी मागणी आहे.

पीकेवी कांचन – सुधारित वाण

पीकेवी कांचन हे वाण खास विदर्भासाठी तयार करण्यात आले आहे. या वाणाचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची उत्पादनक्षमता. कमी कालावधीत चांगले उत्पादन देणाऱ्या या वाणाने विदर्भातील अनेक शेतकऱ्यांचे आर्थिक उत्पन्न वाढवले आहे.

बीडी एनजी 797 आणि मच आकाश – मराठवाड्यासाठी उत्तम वाण

मराठवाड्यासाठी बीडी एनजी 797 आणि मच आकाश ही वाणे प्रसारित करण्यात आली आहेत. मराठवाड्यासारख्या कोरडवाहू भागात ही वाणे चांगले उत्पादन देतात. या वाणांनी शेतकऱ्यांना जास्त उत्पादन दिल्यामुळे त्यांची लोकप्रियता वाढली आहे.

पुसा मानव – मर रोग प्रतिकारक जात

पुसा मानव हे वाण मर रोगाचा प्रतिकार करतो. याशिवाय, हे वाण कोरडी मलकू आणि खुजा रोगाचा प्रतिकारक आहे. यामुळे कमी पाण्यातही हे वाण चांगले उत्पादन देते.

हरभऱ्याच्या पिकाची शेवटची निवड

हरभऱ्याची शेवटची निवड करताना शेतकऱ्यांनी त्यांच्या जमिनीच्या प्रकारानुसार योग्य वाण निवडणे गरजेचे आहे. शेतकऱ्यांनी नेहमी पेरणीपूर्वी बीज प्रक्रिया करावी आणि फेरपालट पद्धतीचा वापर करावा, जेणेकरून उत्पादनात वाढ होईल.

हरभरा पिकाच्या योग्य जाती निवडून शेतकरी जास्त उत्पादन घेऊ शकतात. तसेच रोग प्रतिकारक वाणांचा वापर केल्यास पिकाच्या गुणवत्तेत सुधारणा होते. या लेखात दिलेल्या माहितीचा वापर करून शेतकरी हरभऱ्याच्या उत्पादनात वाढ करू शकतात आणि आपली आर्थिक स्थिती सुधारू शकतात.