नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना, ज्याला पोकरा योजना म्हणूनही ओळखले जाते, हा महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाचा प्रकल्प आहे. या योजनेचा उद्देश शेतकऱ्यांच्या जीवनमानात सुधारणा करणे आणि कृषी विकास साध्य करणे आहे. या योजनेचा पहिला टप्पा यशस्वीरित्या पार पडल्यावर, आता दुसऱ्या टप्प्यासाठी मंजुरी देण्यात आली आहे, ज्यामुळे अजून 7000 गावांचा समावेश केला जाणार आहे.
योजनेची पार्श्वभूमी
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना ही जागतिक बँकेच्या आर्थिक सहाय्याने सुरु करण्यात आली आहे. शेतकऱ्यांना पाणी व्यवस्थापन, मृदा संरक्षण, आणि कृषी क्षेत्रात सुधारणा यांसारख्या बाबींसाठी मदत दिली जाते. योजनेचा पहिला टप्पा राज्यातील 16 जिल्ह्यांमध्ये लागू झाला होता, ज्यात अकोला, अमरावती, बीड, बुलढाणा, आणि इतर प्रमुख जिल्हे समाविष्ट होते.
दुसऱ्या टप्प्याची सुरुवात
10 ऑक्टोबर 2024 रोजी झालेल्या मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत, राज्य सरकारने नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेच्या दुसऱ्या टप्प्यासाठी मंजुरी दिली. या टप्प्यात 5 नवीन जिल्ह्यांचा समावेश करण्यात आला आहे. हे जिल्हे नागपूर, भंडारा, गोंदिया, चंद्रपूर, आणि गडचिरोली आहेत.
7000 गावांचा समावेश
या नवीन टप्प्यात एकूण 6959 गावांचा समावेश होणार आहे. यापूर्वी समाविष्ट केलेले 16 जिल्ह्यांसोबत आता नवीन 5 जिल्ह्यांमध्येही ही योजना राबवली जाणार आहे. यामुळे राज्यातील कृषीक्षेत्राच्या विकासाला गती मिळणार आहे.
6000 कोटींचा निधी
दुसऱ्या टप्प्याच्या अमलबजावणीसाठी अंदाजे 6000 कोटींचा निधी मंजूर करण्यात आला आहे. या निधीचा उपयोग जलसंधारण, सिंचन, मृदा सुधारणा, आणि तंत्रज्ञानाच्या वापरासाठी होणार आहे. राज्य सरकार जागतिक बँकेच्या सहाय्याने हा प्रकल्प पूर्ण करण्यासाठी कटिबद्ध आहे.
उद्दिष्टे
- पाणी व्यवस्थापनात सुधारणा
- सिंचन सुविधा वाढवणे
- शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर शिकवणे
- शेती उत्पादनात वाढ घडवणे
- विभागीय कृषी विस्तार
या योजनेद्वारे शेतकऱ्यांना अधिक सक्षम बनवले जाईल आणि त्यांना शेतीत सुधारणा करण्यासाठी लागणारी मदत दिली जाईल.
जीआर जारी होण्याची प्रक्रिया
योजनेचा जीआर (सरकारी आदेश) लवकरच जारी होईल आणि त्यानंतर योजनेच्या अंमलबजावणीची प्रक्रिया सुरु होईल. या योजनेच्या अंतर्गत पात्र गावांची यादी प्रकाशित केली जाईल. या यादीमध्ये समाविष्ट गावांमध्ये योजना राबवण्यासाठी तयारी सुरू केली जाईल.
विधानसभा निवडणुकीचे परिणाम
या योजनेचा लाभ प्रत्यक्षात मिळण्यासाठी डिसेंबर-जानेवारीच्या कालावधीत निवडणुका झाल्यानंतरची प्रक्रिया सुरू होईल. आचारसंहितेच्या अंमलबजावणीमुळे काही विलंब होऊ शकतो, परंतु या योजनेचे फायदे शेतकऱ्यांना वेळेत मिळण्याची शक्यता आहे.
शेतकऱ्यांना होणारे फायदे
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना शेतकऱ्यांसाठी अनेक आर्थिक आणि तांत्रिक लाभ देणार आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनींचे पुनरुज्जीवन, सिंचनाच्या पद्धतींमध्ये सुधारणा, आणि शेती उत्पादनात वाढ साध्य करता येईल. मृदा संरक्षण, वृक्षारोपण, आणि जैवविविधतेचे संवर्धन हे या योजनेचे महत्त्वाचे घटक असतील.
शेती उत्पादनात सुधारणा
या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना आधुनिक शेती तंत्रज्ञान शिकवले जाईल आणि त्यांच्या उत्पादनात लक्षणीय वाढ होईल. सेंद्रिय शेती आणि पाणी बचत यावर विशेष भर दिला जाणार आहे.
राज्यातील कृषी विकासात महत्त्वाची भूमिका
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना राज्याच्या कृषी विकासासाठी एक महत्त्वाचा पाऊल आहे. राज्यातील जलसंधारण, मृदा आरोग्य, आणि शेती व्यवस्थापन या क्षेत्रात होणारे बदल शेतकऱ्यांसाठी दीर्घकालीन फायदेशीर ठरतील. ही योजना केवळ शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीतच सुधारणा करणार नाही, तर त्यांच्या जीवनशैलीतही सकारात्मक बदल घडवेल.
निष्कर्ष
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना, ज्याच्या दुसऱ्या टप्प्याला मंजुरी मिळाली आहे, हा महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक आश्वासक प्रकल्प आहे. या योजनेमुळे शेतीत तंत्रज्ञानाचा वापर, पाणी व्यवस्थापन, आणि सिंचन क्षमता वाढ होईल, ज्याचा थेट लाभ शेतकऱ्यांना होईल.